Fabryka Elektrotechniczna inż. Adolfa Horkiewicza

Reklama zakładów Horkiewicza w folderze Wystawy Radiowej w Bydgoszczy (1937).

Fabryka Elektrotechniczna inż. Adolfa Horkiewicza to jeden z pierwszych zakładów elektrotechnicznych w Polsce. Został założony w Warszawie przez inżyniera chemika Adolfa Horkiewicza i jego żonę Stanisławę. Początkowo siedzibą firmy było mieszkanie właścicieli, a produkowano kondensatory z dielektrykiem celuloidowym. Firma rozwijała się zatrudniając nowych pracowników (wtedy jeszcze nielicznych) i parokrotnie zmieniając siedzibę: prywatne mieszkania na ulicach Czerwonego Krzyża i Browarnej, a następnie małe lokale fabryczne na ulicach 11 Listopada, Kawęczyńskiej i Białostockiej. Rozszerzał się zakres asortyment produkcji: kondensatory papierowe i mikowe, oporniki, potencjometry i inne podzespoły radiowe.

Nowy rozdział w życiu zakładu rozpoczął się w 1936. Przeprowadził się on do własnego budynku fabrycznego przy ulicy Stępińskiej numer 26/28. Powstało laboratorium badawcze, narzędziownia i dział przyrządów pomiarowych. Głównym odbiorcą produktów firmy były Państwowe Zakłady Tele i Radiotechniczne. Wprowadzono do produkcji również kondensatory do urządzeń energetycznych, a zatrudnienie wzrosło do dwustu osób. W fabryce znajdowała się także bogata infrastruktura socjalna wraz ze stołówką i klubem dla pracowników. Kadrę techniczną stanowili między innymi inżynierowie Zbigniew Siciński, January Kossakowski, Tadeusz Jóźwicki, Andrzej Massalski.

W czasie II wojny światowej fabryka wznowiła działalność w 1940 początkowo w bardzo ograniczonym zakresie, produkując urządzenia grzejne do użytku domowego. Po rozpoczęciu produkcji przez fabryki sprzętu radiowego w Generalnej Guberni wznowiono produkcję podzespołów radiowych. Dostarczano je do zakładów Philips w Warszawie, Lorenz w Berlinie i Fernmeldetechnische Staatswerke (byłe PZT). Po wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944 roku maszyny wywieziono, a przy końcu powstania zakłady spaliły się. Wielu pracowników zginęło, Adolf Horkiewicz został rozstrzelany przez Niemców.

Po wojnie budynki przy ulicy Stępińskiej odbudowano, mieściły się tam szkoła i różne instytucje, a w latach 50 umieszczono zakłady Omig.

Bibliografia

• SEP: Historia elektryki polskiej, WNT, Warszawa 1972, tom IV, Przemysł i instalacje elektryczne, str. 439-440.
• Mieczysław Hutnik, Polskie osiągnięcia w dziedzinie radioelektroniki w okresie międzywojennym i po wojnie do 1980, w: Inżynierowie Polscy XIX i XX w., Polskie Towarzystwo Historii Techniki, Tom 4, Warszawa 1995, str. 132.
• Hutnik Mieczysław, Pachniewicz Tadeusz: Zarys historii polskiego przemysłu elektronicznego do 1985 roku, SEP, Warszawa, 1994, stron 132.