Polskie prostowniki selenowe: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
|||
| (Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Spis treści}} | {{Spis treści}} | ||
== Historia == | == Historia == | ||
=== Przed II w.s. === | |||
W 1937 roku firma Standard Electric Company uruchomiła w Warszawie przy ul. Rejtana 16 Wytwórnię Sprzętu Teletechnicznego z programem produkcji sprzętu teletransmisyjnego i [[Prostowniki kuprytowe i selenowe|prostowników selenowych]]. Przy użyciu płytek selenowych pochodzących z importu budowano urządzenia prostownicze. W 1939 r. rozpoczęto przygotowania do zorganizowania własnej licencyjnej produkcji płytek. Załoga liczyła wtedy 150 pracowników, pomieszczenia przygotowano na powiększenie załogi do 250 pracowników. Nie uruchomiono jednak produkcji przed wybuchem wojny<ref>''Historia Elektryki...'', str. 812-813</ref>. | |||
=== Po II w.ś. === | |||
W Polsce przez pierwsze dziesięciolecie po II wojnie światowej produkowano prostowniki selenowe w oparciu o płytki importowane. Były one głównie pochodzenia niemieckiego, ale zdarzały się również płytki pochodzące z ZSRR, czechosłowackie, amerykańskie, szwedzkie a nawet szwajcarskie<ref>W.A. Trembiński, ''Prostowniki stykowe'', WK, Warszawa 1960, str. 20-23.</ref>. Krajową produkcję płytek podjęto dopiero w drugiej połowie lat 50 w zakładach Telpod i produkowano je do lat 70. W 1958 wyprodukowano w Polsce około 4000 m<sup>2</sup> płytek selenowych, a w 1960 około 8000m<sup>2</sup><ref>''Vademecum polskiego przemysłu elektronicznego'', WKŁ, Warszawa 1964, str. 536-540.</ref>. | |||
== Producenci == | == Producenci == | ||
=== Telpod === | === Telpod === | ||
Produkcję płytek i prostowników selenowych w Zakładach Wytwórczych Podzespołów Telekomunikacyjnych Telpod podjęto w 1956 roku<ref>Mieczysław Hutnik, Tadeusz Pachniewicz: ''Zarys historii polskiego przemysłu elektronicznego do 1985 roku'', SEP, Warszawa 1994, str. 67.</ref>. | |||
==== Płytki selenowe ==== | ==== Płytki selenowe ==== | ||
Telpod produkował typoszereg prostokątnych i kwadratowych płytek selenowych o wymiarach od 16mm x 16mm do 225mm x 450mm, a także kilka rodzajów płytek okrągłych o małych średnicach. W zależności od parametrów elektrycznych były dzielone one na kilka klas, do pracy w jednym stosie selenowym należy dobierać płytki z jednej klasy<ref>[http://bee.mif.pg.gda.pl/Jasiu/Selen_Plytki.pdf Karta katalogowa.]</ref>. | |||
==== SPS-1 ==== | ==== SPS-1 ==== | ||
| Linia 16: | Linia 24: | ||
<div style="float:left"> | <div style="float:left"> | ||
<gallery widths=180 heights=70> | <gallery widths=180 heights=70> | ||
Plik:SPS-1A.png|Stos jednokierunkowy | Plik:SPS-1A.png|Stos jednokierunkowy SPS-1A | ||
Plik:SPS-1P.png|Stos przeciwsobny | Plik:SPS-1P.png|Stos przeciwsobny SPS-1P | ||
Plik:SPS-1B.png|Stos mostkowy | Plik:SPS-1B.png|Stos mostkowy SPS-1B | ||
</gallery> | </gallery> | ||
</div> | </div> | ||
| Linia 37: | Linia 45: | ||
Prostowniki te były używane w przyrządach pomiarowych, a także jako namiastka diody Zenera do stabilizacji niewielkich napięć stałych. Maksymalna wartość kondensatora przy filtrze pojemnościowym wynosi 32 μF. | Prostowniki te były używane w przyrządach pomiarowych, a także jako namiastka diody Zenera do stabilizacji niewielkich napięć stałych. Maksymalna wartość kondensatora przy filtrze pojemnościowym wynosi 32 μF. | ||
{{Clear|left}} | {{Clear|left}} | ||
==== SPS-3 ==== | ==== SPS-3 ==== | ||
[[Plik:SPS-3 4.jpg|thumb|left|200px|]] | [[Plik:SPS-3 4.jpg|thumb|right|200px|Prostownik SPS-3-375-6.]] | ||
[[Plik:SPS-3.png|thumb|left|150px|Prostowniki SPS-3]] | |||
[[Plik:SPS-3 2.jpg|thumb|right|200px|Płytki selenowe i elektrody z prostownika SPS-3.]] | |||
Stosy prostownicze "ołówkowe" typu SPS-3 zmontowane są z płytek selenowych i elektrod w kształcie krążków umieszczonych w rurce izolacyjnej i ściśniętych sprężyną. Produkowane były w układzie jednokierunkowym, w trzech szeregach na prąd obciążenia 2, 6 i 10 mA. Napięcie przemienne w zależności od liczby płytek wynosiło od 25 do 2000 V. | |||
{{Clear|left}} | {{Clear|left}} | ||
==== SPS-4 ==== | ==== SPS-4 ==== | ||
[[Plik:SPS-4.png|thumb|left|150px|Stos selenowy SPS-4.]] | |||
Pakietowe stosy selenowe SPS-4 były przeznaczone do prostowników o niewielkim prądzie wyprostowanym. Produkowano je na napięcia od 25 do 300 V w trzech rodzinach A (jednokierunkowy, prąd obciążenia 6 mA), B (przeciwsobny, 12 mA) oraz B (mostkowy, 12 mA). | |||
{{Clear|left}} | {{Clear|left}} | ||
==== SPS-5 ==== | ==== SPS-5 ==== | ||
[[Plik:SPS-5 1.jpg|thumb| | [[Plik:SPS-5.png|thumb|left|150px|Stos selenowy SPS-5.]] | ||
[[Plik:SPS-5 1.jpg|thumb|right|200px|]] | |||
W prostowniczych stosach selenowych SPS-5 płytki są ułożone w płaskiej obudowie zapewniającej dobre odprowadzanie ciepła (o ile przykręci się ją płasko do metalowego chassis albo obudowy urządzenia, co jest prawidłowym sposobem ich montażu). Produkowane były w trzech wersjach: | |||
* SPS-5A-200-60 (napięcie przemienne 200 V, prąd obciążenia 60 mA, dopuszczalne obciążenie pojemnościowe 32 μF); | |||
* SPS-5A-220-80 (220 V, 80 mA, 50 μF); | |||
* SPS-5A-250-85 (250 V, 85 mA, 50 μF); | |||
{{Clear|left}} | {{Clear|left}} | ||
==== SPS 6 ==== | |||
[[Plik:SPS-6 1.jpg|thumb| | ==== SPS-6 ==== | ||
[[Plik:SPS-6.png|thumb|left|150px|Stos selenowy SPS-6.]] | |||
[[Plik:SPS-6 1.jpg|thumb|right|200px|]] | |||
SPS-6 to najpopularniejsze stosy selenowe produkowane przez Telpod, były spotykane w dużej liczbie sieciowych odbiorników radiowych produkowanych od końca lat 50 aż do 70. Miały elektryczny układ mostkowy, produkowano je w paru wersjach obudowy (bez zmiany oznaczeń) oraz dla dwóch prądów obciążenia: | |||
* SPS-6B-250-C85 - napięcie 250 V, prąd obciążenia 85 mA, maksymalny kondensator obciążenia 50 μF; | |||
* SPS-6B-250-C100 - napięcie 250 V, prąd obciążenia 100 mA, maksymalny kondensator obciążenia 50 μF. | |||
{{Clear|left}} | {{Clear|left}} | ||
==== Motocyklowe (SPS-25, SPS-36) ==== | |||
[[Plik:SPS-36.png|thumb|left|150px|Stos selenowy SPS-36.]] | |||
Telpod produkował kilka rodzajów prostowników przeznaczonych do motocykli SHL, WFM i WSK. Oznaczano je na różne sposoby: | |||
* Standardowo, jak inne stosy składane z płytek, na przykład SPS-1B-36-3; | |||
* SPS-1J; | |||
* SPS-36-0,8/3; SPS-36-0,8/4; SPS-25-0,8 768KJ (tropikalna kategoria klimatyczna). | |||
W późniejszych latach Telpod produkował moduły zastępujące selenowe stosy motocyklowe zawierające diody krzemowe. Były one oznaczane jako SPS<sub>S</sub>, na przykład SPS<sub>S</sub>-1B-25-3. | |||
{{Clear|left}} | |||
==== SEF ==== | |||
[[Plik:SEF.png|thumb|left|150px|Stos selenowy SEF-7,5-0,13.]] | |||
SEF to duży wysokonapięciowy stos selenowy, w którym poprzedzielane radiatorami płytki ułożone są w formie bloku przeznaczonego do pracy w oleju transformatorowym. Dopuszczalne napięcie przemienne wynosi 3000 V, a prąd obciążenia 130 mA. | |||
{{Clear|left}} | |||
=== Bielawska Fabryka Prostowników === | === Bielawska Fabryka Prostowników === | ||
[[Plik:Selen 5.jpg|thumb|left|200px|Mostkowy prostownik selenowy produkcji Bielawskiej Fabryki Prostowników.]] | [[Plik:Selen 5.jpg|thumb|left|200px|Mostkowy prostownik selenowy produkcji Bielawskiej Fabryki Prostowników.]] | ||
| Linia 54: | Linia 93: | ||
{{Clear|left}} | {{Clear|left}} | ||
== Przypisy == | == Przypisy == | ||
</ | <references/> | ||
== Bibliografia == | |||
# {{Książka |autor=Komitet Redakcyjny Historii Elektryki Polskiej |tytuł=Historia elektryki polskiej. Elektronika i telekomunikacja. |wydawnictwo=WNT |rok=1974 |miejsce=Warszawa |tom= III |stron=1009 }} | |||
# "TELPOD" Załady Wytwórcze Podzespołów Telekomunikacyjnych, ''Katalog Wyrobów'', Wydawnictwo WEMA, Warszawa 1969. | |||
[[Kategoria: Prostowniki stykowe]] | [[Kategoria: Prostowniki stykowe]] | ||
Aktualna wersja na dzień 06:05, 28 maj 2013
Historia
Przed II w.s.
W 1937 roku firma Standard Electric Company uruchomiła w Warszawie przy ul. Rejtana 16 Wytwórnię Sprzętu Teletechnicznego z programem produkcji sprzętu teletransmisyjnego i prostowników selenowych. Przy użyciu płytek selenowych pochodzących z importu budowano urządzenia prostownicze. W 1939 r. rozpoczęto przygotowania do zorganizowania własnej licencyjnej produkcji płytek. Załoga liczyła wtedy 150 pracowników, pomieszczenia przygotowano na powiększenie załogi do 250 pracowników. Nie uruchomiono jednak produkcji przed wybuchem wojny[1].
Po II w.ś.
W Polsce przez pierwsze dziesięciolecie po II wojnie światowej produkowano prostowniki selenowe w oparciu o płytki importowane. Były one głównie pochodzenia niemieckiego, ale zdarzały się również płytki pochodzące z ZSRR, czechosłowackie, amerykańskie, szwedzkie a nawet szwajcarskie[2]. Krajową produkcję płytek podjęto dopiero w drugiej połowie lat 50 w zakładach Telpod i produkowano je do lat 70. W 1958 wyprodukowano w Polsce około 4000 m2 płytek selenowych, a w 1960 około 8000m2[3].
Producenci
Telpod
Produkcję płytek i prostowników selenowych w Zakładach Wytwórczych Podzespołów Telekomunikacyjnych Telpod podjęto w 1956 roku[4].
Płytki selenowe
Telpod produkował typoszereg prostokątnych i kwadratowych płytek selenowych o wymiarach od 16mm x 16mm do 225mm x 450mm, a także kilka rodzajów płytek okrągłych o małych średnicach. W zależności od parametrów elektrycznych były dzielone one na kilka klas, do pracy w jednym stosie selenowym należy dobierać płytki z jednej klasy[5].
SPS-1
SPS-1 to stosy prostownicze zmontowane z płytek selenowych wraz z podkładkami i elektrodami na sworzniu i ściśnięte nakrętkami. Produkowano je z kilku rozmiarów płytek:
- 16 mm x 16 mm - na prąd obciążenia 40 mA (80 mA w wersji przeciwsobnej);
- 23 mm x 23 mm - na prąd obciążenia 90 mA (180 mA w wersji przeciwsobnej);
- 32 mm x 32 mm - na prąd obciążenia 240 mA (480 mA w wersji przeciwsobnej);
- 40 mm x 40 mm - na prąd obciążenia 400 mA (800 mA w wersji przeciwsobnej).
W zależności od liczby płytek dopuszczalne skuteczne napięcie przemienne prostownika wynosiło od 25 V (pojedyncza płytka) do 1000 V.
-
Stos jednokierunkowy SPS-1A -
Stos przeciwsobny SPS-1P -
Stos mostkowy SPS-1B
Stosy selenowe Teplodu SPS-1 oznaczane były następująco:
- SPS-1X-Y-Z, gdzie
- X - jedno z trzech wykonań: A = jednokierunkowy, P = przeciwsobny, B = mostkowy;
- Y - maksymalne skuteczne napięcie przemienne;
- Z - prąd obciążenia (w amperach).
SPS-2
SPS-2 to miniaturowe stosy prostownicze na małe moce. Pakiet płytek wraz z elektrodami umieszczony jest w specjalnej zaciskowej obudowie. Produkowano je w dwóch wykonaniach:
- SPS-2-40-C5 - lakierowany na popielato lub szaro, najwyższe skuteczne napięcie przemienne 40 V, prąd obciążenia 5 mA;
- SPS-2-50-C5 - lakierowany na czerwono, najwyższe skuteczne napięcie przemienne 50 V, prąd obciążenia 5 mA;
Prostowniki te były używane w przyrządach pomiarowych, a także jako namiastka diody Zenera do stabilizacji niewielkich napięć stałych. Maksymalna wartość kondensatora przy filtrze pojemnościowym wynosi 32 μF.
SPS-3
Stosy prostownicze "ołówkowe" typu SPS-3 zmontowane są z płytek selenowych i elektrod w kształcie krążków umieszczonych w rurce izolacyjnej i ściśniętych sprężyną. Produkowane były w układzie jednokierunkowym, w trzech szeregach na prąd obciążenia 2, 6 i 10 mA. Napięcie przemienne w zależności od liczby płytek wynosiło od 25 do 2000 V.
SPS-4
Pakietowe stosy selenowe SPS-4 były przeznaczone do prostowników o niewielkim prądzie wyprostowanym. Produkowano je na napięcia od 25 do 300 V w trzech rodzinach A (jednokierunkowy, prąd obciążenia 6 mA), B (przeciwsobny, 12 mA) oraz B (mostkowy, 12 mA).
SPS-5
W prostowniczych stosach selenowych SPS-5 płytki są ułożone w płaskiej obudowie zapewniającej dobre odprowadzanie ciepła (o ile przykręci się ją płasko do metalowego chassis albo obudowy urządzenia, co jest prawidłowym sposobem ich montażu). Produkowane były w trzech wersjach:
- SPS-5A-200-60 (napięcie przemienne 200 V, prąd obciążenia 60 mA, dopuszczalne obciążenie pojemnościowe 32 μF);
- SPS-5A-220-80 (220 V, 80 mA, 50 μF);
- SPS-5A-250-85 (250 V, 85 mA, 50 μF);
SPS-6
SPS-6 to najpopularniejsze stosy selenowe produkowane przez Telpod, były spotykane w dużej liczbie sieciowych odbiorników radiowych produkowanych od końca lat 50 aż do 70. Miały elektryczny układ mostkowy, produkowano je w paru wersjach obudowy (bez zmiany oznaczeń) oraz dla dwóch prądów obciążenia:
- SPS-6B-250-C85 - napięcie 250 V, prąd obciążenia 85 mA, maksymalny kondensator obciążenia 50 μF;
- SPS-6B-250-C100 - napięcie 250 V, prąd obciążenia 100 mA, maksymalny kondensator obciążenia 50 μF.
Motocyklowe (SPS-25, SPS-36)
Telpod produkował kilka rodzajów prostowników przeznaczonych do motocykli SHL, WFM i WSK. Oznaczano je na różne sposoby:
- Standardowo, jak inne stosy składane z płytek, na przykład SPS-1B-36-3;
- SPS-1J;
- SPS-36-0,8/3; SPS-36-0,8/4; SPS-25-0,8 768KJ (tropikalna kategoria klimatyczna).
W późniejszych latach Telpod produkował moduły zastępujące selenowe stosy motocyklowe zawierające diody krzemowe. Były one oznaczane jako SPSS, na przykład SPSS-1B-25-3.
SEF
SEF to duży wysokonapięciowy stos selenowy, w którym poprzedzielane radiatorami płytki ułożone są w formie bloku przeznaczonego do pracy w oleju transformatorowym. Dopuszczalne napięcie przemienne wynosi 3000 V, a prąd obciążenia 130 mA.
Bielawska Fabryka Prostowników
Fabryka produkowała przede wszystkim gotowe zespoły prostownikowe. Miały one postać szaf zawierających oprócz prostownika zwykle jeszcze transformator, przełączniki regulacyjne, bezpieczniki i mierniki.
Przypisy
- ↑ Historia Elektryki..., str. 812-813
- ↑ W.A. Trembiński, Prostowniki stykowe, WK, Warszawa 1960, str. 20-23.
- ↑ Vademecum polskiego przemysłu elektronicznego, WKŁ, Warszawa 1964, str. 536-540.
- ↑ Mieczysław Hutnik, Tadeusz Pachniewicz: Zarys historii polskiego przemysłu elektronicznego do 1985 roku, SEP, Warszawa 1994, str. 67.
- ↑ Karta katalogowa.
Bibliografia
- Komitet Redakcyjny Historii Elektryki Polskiej: Historia elektryki polskiej. Elektronika i telekomunikacja., tom III, WNT, Warszawa, 1974, stron 1009.
- "TELPOD" Załady Wytwórcze Podzespołów Telekomunikacyjnych, Katalog Wyrobów, Wydawnictwo WEMA, Warszawa 1969.