6V6

6V6
tetroda strumieniowa
Żarzenie pośrednie, równoległe Uż 6.3 V Iż 450 mA
Parametry dopuszczalne Pamax 12 W Uamax 315 V Ikmax 60 mA Parametry charakterystyczne Sa 4.1 mA/V
<htmlet nocache="yes">Frank_begin</htmlet> value=6V6 <htmlet nocache="yes">Frank_end</htmlet>
w katalogu Franka

6V6 to bardzo popularna lampa elektronowa (tetroda strumieniowa) o cokole oktalowym. Była powszechnie stosowana w stopniach końcowych wzmacniaczy mocy (od kilku do kilkunastu watów) w sprzęcie elektroakustycznym i wzmacniaczach gitarowych. Dała początek dużej liczbie konstrukcji lamp o podobnej charakterystyce. Radziecką kopią jednej z wersji tej lampy (6V6-GT) jest popularna 6P6S (6П6С), w wersji nowalowej produkowana pod oznaczeniem 6P1P (6П1П).

Historia i zastosowania

Lampy 6V6-GT różnych producentów

W 1935 zaczęto wprowadzać w USA lampy z cokołem oktalowym, zwykle w metalowej obudowie. Wśród nich znalazły się 6F6 oraz 6K6, pentody mocy używane jako głośnikowe w odbiornikach radiowych. W marcu 1936 firma RCA wprowadziła na rynek lampę 6L6, pierwszą tetrodę strumieniową, która szybko zdobyła olbrzymią popularność. Niedługo po niej ukazała się mniejsza tetroda 6V6, która zastąpiła 6F6 (miała od niej nieco większe nachylenie i mniejszy pobór mocy na żarzenie). Umożliwiła ona firmie RCA produkcję lamp mocy bez konieczności opłat za patent pentody.

Pierwsze lampy 6V6 miały obudowę metalową lub szklaną "butelkową" (6V6-G od "glass"), później pojawiły się mniejsze 6V6-GT ("glass tubular") w szklanej bańce o walcowym kształcie. Z biegiem lat wersje szklane praktycznie całkowicie wyparły metalowe.

Lampy 6V6 i coraz liczniej pojawiające się jej kopie, wersje przemysłowe i klony były aż do lat 50 podstawową lampą stosowaną w niewielkich stopniach mocy małej częstotliwości w USA. Jeszcze dłużej stosowano je w ZSRR i Rosji, gdzie są produkowane do dziś, głównie z przeznaczeniem do wzmacniaczy gitarowych. Pozostają w ten sposób jednymi z najdłużej produkowanych w sposób ciągły i w praktycznie niezmienionej formie elementów elektronicznych. Pojawiły się też lampy elektrycznie podobne, ale umieszczone w innych bańkach i posiadające inne cokoły, również miniaturowe. Zbudowano też wersję nadawczą z wyprowadzeniem anody na szczycie bańki pod nazwą 6T (podobnie jak 807 w przypadku większej tetrody 6L6).

W Polsce lampy 6V6 ani ich elektrycznie identyczne odpowiedniki nie były produkowane, choć stosowano je we wczesnych licencyjnych odbiornikach AGA (1651 – lampa 6V6, 1743 czy RSZ-47 – lampa 7C5). W późniejszych odbiornikach zostały zastąpione lampą EBL21. W telewizorze Wisła stosowano radziecką 6P1P (w układzie wzmacniacza odchylania pionowego). Lampy 6P6S były popularne w importowanych odbiornikach radiowych i telewizyjnych produkcji ZSRR.

Odpowiedniki

Lampy 6P6S, 6P1P (ZSRR), 6L31 (Tesla)- klony 6V6 o coraz mniejszych rozmiarach

Lampy 6V6 były produkowane przez różnych producentów pod różnymi nazwami. Projektowano również lampy z innymi cokołami, ale o identycznych charakterystykach elektrycznych. Stosowano zarówno konstrukcję tetrody strumieniowej, jak i pentody. W ten sposób powstało wiele lamp o różnych cechach konstrukcyjnych, ale takich samych parametrach:

• z cokołem oktalowym

• tetrody strumieniowe: 6V5, 6P6S (6П6С ZSRR), 6P2 (6П2 ZSRR), 5871, 7184, w wersji wojskowej: 7408;
• pentody: 6AY5, OSW3106, w wersji wojskowej: 5992;

• z cokołem loktalowym (tetrody strumieniowe): 7C5, N148, 2C48, 2C50;
• z cokołem nowalowym

• tetrody strumieniowe: 6BW6, 6P1P (6П1П ZSRR), 6061;
• pentody: 6CM6, 6287;

• z cokołem heptalowym:

• tetrody strumieniowe: 6AQ5, BPM04, CK6005, M8245, N727, 6005, 6095, 6669, w wersji wojskowej: 6AQ5-W;
• pentody: EL90, 6L31 (Tesla).

Niekiedy pod tym samym oznaczeniem produkowano zarówno tetrody strumieniowe, jak i pentody. Na przykład lampy 6V6 produkcji RFT z NRD są pentodami (przez innych producentów oznaczanymi zwykle jako 6AY5). Lampy z małymi cokołami (na przykład 6AQ5) miały często niższe dopuszczalne maksymalne napięcia.

Produkowano również wiele lamp różniących się od typów z powyższej listy parametrami żarzenia.

Ciekawostki

W latach 50 lampy 6V6 zastosowano w stopniach końcowych wielu popularnych wzmacniaczy gitarowych firmy Fender (Champ 5E1, 5F1, Vibro Champ i inne). Uzyskały one status "kultowych". Niektóre z tych wzmacniaczy Fender nadal produkuje.

Warto także wspomnieć o tym że metalowa 6V6 była wykorzystana jako nadawcza (i jedyna w części nadawczej) w słynnej miniaturowej radiostacji "Paraset" z okresu IIWŚ.

Właściwości i możliwości wykorzystania

Zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem lampy 6V6 i pochodne znajdują powszechne zastosowanie w stopniach końcowych Audio_DIY. Mogą być użyte także w sposób nietypowy. Bardzo dobrze sprawują się na przykład w detektorach z reakcją, w praktyce oferując pożądaną reakcję "miękką", tj. z łagodnym a nie gwałtownym wchodzeniem w oscylacje przy regulowaniu potencjometrem napięcia siatki ekranowej. Rezultat może być nawet lepszy niż przy zastosowaniu typowej w tej roli pentody wielkiej częstotliwości, takiej jak na przykład 6SJ7 czy EF95.

Bibliografia

1. Mikołajczyk Piotr: Vademecum lamp elektronowych, PWT, Warszawa, 1957.
2. Mikołajczyk Piotr, Paszkowski Bohdan: Electronic Universal Vade-mecum, WNT, Warszawa, 1964.
3. Trusz J., Trusz W.: Odbiorniki radiowe, telewizyjne i magnetofony, WKŁ, Warszawa, 1969.

Linki zewnętrzne

• Radiomuseum: [4].

Skróty oznaczeń używanych na Wiki Oktoda

μ - wzmocnienie napięciowe μs2 - oddziaływanie napięciowe siatki drugiej α - wskazanie wskaźnika dostrojenia AM - modulacja amplitudy ARCz - automatyczna regulacja częstotliwości ARW - automatyczna regulacja wzmocnienia Ia - prąd anody Iaimax - maksymalny prąd anody w impulsie Il - prąd ekranu Is - prąd siatki Is1 - prąd siatki pierwszej Is2 - prąd siatki drugiej Is3 - prąd siatki trzeciej Is4 - prąd siatki czwartej Iamax - maksymalny prąd anody Ikmax - maksymalny prąd katody Io - maksymalny prąd wyprostowany Iż - prąd żarzenia FM - modulacja częstotliwości h - zniekształcenia nieliniowe m.cz. - małej częstotliwości Pamax - maksymalna moc strat w anodzie p.cz. - pośredniej częstotliwości Ps2max - maksymalna moc strat w siatce drugiej Pwy -moc wyjściowa ra - opór wewnętrzny Ra - opór obwodu anodowego Rk - rezystancja w katodzie Rg - rezystancja w obwodzie siatki Sa - nachylenie charakterystyki lampy Ua - napięcie anody Ua≈ - napięcie zmienne na anodzie Uaiwmax - maksymalne wsteczne napięcie anody w impulsie Uamax - maksymalne napięcie anody Ub - napięcie zasilania Ubmax - maksymalne napięcie zasilania Ul - napięcie ekranu Us - napięcie siatki Us1 - napięcie siatki pierwszej Us2 - napięcie siatki drugiej Us2max - maksymalne napięcie siatki drugiej Us3 - napięcie siatki trzeciej Us4 - napięcie siatki czwartej Utr - maksymalne napięcie prądu zmiennego Uż - napięcie żarzenia Uż-k - maksymalne napięcie między włóknem żarzenia a katodą