Krytron
Krytron – czteroelektrodowa lampa gazowana z zimną katodą służąca do szybkiego przełączania dużych prądów wysokiego napięcia. Działa na zasadzie łuku elektrycznego. Wersja próżniowa tej lampy (bardziej odporna na promieniowanie jonizujące) nosi nazwę Sprytron.
Budowa
Krytron posiada cztery elektrody, oprócz zimnej katody, anody i siatki (elektrody wyzwalającej) jest jeszcze elektroda podtrzymująca umieszczona blisko katody. Spolaryzowana dodatnio elektroda podtrzymująca zapewnia ciągłe wyładowanie w niewielkim obszarze przykatodowym. Anoda jest spolaryzowana dodatnio, a po podaniu dodatniego impulsu sterującego na siatkę następuje wyładowanie łukowe pomiędzy katodą i anodą. Ze względu na obecność zjonizowanego gazu w sąsiedztwie katody proces ten jest bardzo szybki. W celu zwiększenia stopnia jonizacji w lampie dodatkowo umieszcza się niewielką izotopu β-promieniotwórczego (zwykle niklu 63).
Parametry i zastosowanie
Krytrony to lampy bardzo specjalistyczne - przełączają prądy rzędu tysięcy amperów przy napięciach rzędu kilowoltów. Ich cechą charakterystyczną jest bardzo szybki czas włączenia, o kilka rzędów wielkości mniejszy niż w konwencjonalnych tyratronach. Posiadają również bardzo dobrą powtarzalność charakterystyk dynamicznych. Powoduje to, że znajdują zastosowanie głównie w urządzeniach militarnych i przemysłowych - w detonatorach (również ładunków nuklearnych), układach wyzwalania impulsowych laserów czy urządzeń do zgrzewania.
Ciekawostki
- Krytron "wystąpił" w filmie "Frantic" Romana Polańskiego.
- Amerykański fizyk Richard Kelly Smyth został w 1985 aresztowany pod zarzutem nielegalnego eksportu krytronów. Oczekując na proces zbiegł, został ujęty w 2001 na Maladze i po ekstradycji skazany na 40 miesięcy więzienia.