6L6: Różnice pomiędzy wersjami

Z Oktoda
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
{{Lampa |typ=6L6 |zdjęcie = Tube 6L6 Sylvania.jpg |rodzaj=Tetroda strumieniowa|żarzenie=pośrednie, równoległe|Uż=6.3 V|Iż=0.9 A |Uamax=360-500V |Pamax=19-30 W |Sa=6 mA/V |cokół=6L6 cok.png|frank = 6L6 }}
{{Lampa |typ=6L6 |zdjęcie = Tube 6L6 Sylvania.jpg |rodzaj=Tetroda strumieniowa|żarzenie=pośrednie, równoległe|Uż=6.3 V|Iż=0.9 A |Uamax=360-500V |Pamax=19-30 W |Sa=6 mA/V |cokół=6L6 cok.png|frank = 6L6 }}
'''6L6''' – bardzo popularna lampa elektronowa, pierwsza [[tetroda]] strumieniowa mocy. Posiada cokół oktalowy, była stosowana w stopniach końcowych wzmacniaczy małej częstotliwości i prądu stałego, serwomechanizmach, zasilaczach itp.
'''6L6''' – bardzo popularna lampa elektronowa, pierwsza [[tetroda]] strumieniowa mocy. Posiada [[cokoły|cokół]] oktalowy, była stosowana w stopniach końcowych wzmacniaczy małej częstotliwości i prądu stałego, serwomechanizmach, zasilaczach itp.


<div style="float:right">
<div style="float:right">
Linia 8: Linia 8:


== Historia i zastosowania ==
== Historia i zastosowania ==
W 1936 firma RCA wprowadziła na rynek oktalową, posiadającą metalową obudowę, lampę 6L6 – pierwszą tetrodę strumieniową. Poprzez odpowiednią konstrukcję siatek i dodatkowe płytki skupiające skoncentrowano strumień elektronów. Powstające w ten sposób pole elektryczne wyeliminowało efekt dynatronowy. Początkowo prace nad tego typu lampami podjęto w brytyjskim koncernie MOV, ale ich wyniki sprzedano do firmy RCA, która wprowadziła je do produkcji. Umożliwiło to jej uniknięcie opłat licencyjnych na rzecz firmy Philips za konstrukcję konwencjonalnej pentody mocy.
W 1936 firma RCA wprowadziła na rynek oktalową, posiadającą metalową obudowę, lampę 6L6 – pierwszą tetrodę strumieniową. Poprzez odpowiednią konstrukcję siatek i dodatkowe płytki skupiające skoncentrowano strumień elektronów. Powstające w ten sposób pole elektryczne wyeliminowało efekt dynatronowy. Początkowo prace nad tego typu lampami podjęto w brytyjskim koncernie [[MOV]], ale ich wyniki sprzedano do firmy [[RCA]], która wprowadziła je do produkcji. Umożliwiło to jej uniknięcie opłat licencyjnych na rzecz firmy Philips za konstrukcję konwencjonalnej [[pentoda|pentody]] mocy.


Pierwsze lampy 6L6 miały obudowę metalową, później pojawiły się 6L6-G ("glass") w bańce szklanej i 6L6-GT ("glass tubular") w szklanej bańce o walcowym kształcie. Z biegiem lat wersje szklane praktycznie całkowicie wyparły metalowe<ref>Herold E.W.: ''The Impact of Receiving Tubes on Broadcast and TV Receivers'', Proceedings of the IRE, vol. str. 805, IRE May 1962, ISSN 0096-8390, doi:10.1109/JRPROC.1962.288295</ref>. Lampa 6L6 zdobyła olbrzymią popularność w USA, wkrótce ukazały się podobne tetrody:
Pierwsze lampy 6L6 miały obudowę metalową, później pojawiły się 6L6-G ("glass") w bańce szklanej i 6L6-GT ("glass tubular") w szklanej bańce o walcowym kształcie. Z biegiem lat wersje szklane praktycznie całkowicie wyparły metalowe<ref>Herold E.W.: ''The Impact of Receiving Tubes on Broadcast and TV Receivers'', Proceedings of the IRE, vol. str. 805, IRE May 1962, ISSN 0096-8390, doi:10.1109/JRPROC.1962.288295</ref>. Lampa 6L6 zdobyła olbrzymią popularność w USA, wkrótce ukazały się podobne tetrody:
Linia 32: Linia 32:


== Właściwości i możliwości zastosowania ==
== Właściwości i możliwości zastosowania ==
Lampy 6L6 i pochodne nadal znajdują duże zastosowanie w stopniach końcowych wzmacniaczy małej częstotliwości, a radzieckie 6P3S są jeszcze stosunkowo powszechne i tanie, nawet w militarno/przemysłowych wersjach specjalnych.
Lampy 6L6 i pochodne nadal znajdują duże zastosowanie w stopniach [[Audio_DIY|końcowych wzmacniaczy małej częstotliwości]], a radzieckie 6P3S są jeszcze stosunkowo powszechne i tanie, nawet w militarno/przemysłowych wersjach specjalnych.
{| class="wikitable"
|+ Porównanie parametrów maksymalnych lamp rodziny 6L6 i podobnych
! Typ !! Rok wprowadzenia !! P<sub>amax</sub> [W] !! U<sub>amax</sub> [V] !! U<sub>s2max</sub> [V]
|- align=center
| 6L6/G/GA/GB || || 19 || 360 || 270
|- align=center
| KT66 || lata 40 || 25 || 500 || 400
|- align=center
| EL37 || 1947 || 25 || 800 || 800
|- align=center
| 5932 || 1950 || 21 || 400 || 300
|- align=center
| 5881 || 1950 || 23 || 360 || 270
|- align=center
| 6L6GC || 1954 || 30 || 500 || 450
|- align=center
| 7027 || 1958? || 35 || 600 || 500
|- align=center
| 7581 || 1956 || 30 || 500 || 450
|- align=center
| 7581A || 1960 || 35 || 500 || 450
|}


== Uwagi ==
== Uwagi ==

Aktualna wersja na dzień 21:02, 5 kwi 2022

6L6
Tube 6L6 Sylvania.jpg
Tetroda strumieniowa
Żarzenie
pośrednie, równoległe
Uż 6.3 V
Iż 0.9 A
Parametry dopuszczalne
Pamax 19-30 W
Uamax 360-500V
Parametry charakterystyczne
Sa 6 mA/V
6L6 cok.png
<htmlet nocache="yes">Frank_begin</htmlet> value=6L6 <htmlet nocache="yes">Frank_end</htmlet>
w katalogu Franka

6L6 – bardzo popularna lampa elektronowa, pierwsza tetroda strumieniowa mocy. Posiada cokół oktalowy, była stosowana w stopniach końcowych wzmacniaczy małej częstotliwości i prądu stałego, serwomechanizmach, zasilaczach itp.

Lampy 6P3S polskiej produkcji (Telam, Dolam i ZWLE)

Lampy tego typu były produkowane powszechnie na całym świecie, powstało wiele ich wersji. Kopiami tetrody 6L6 są radzieckie 6П3С i polskie 6P3S.

Historia i zastosowania

W 1936 firma RCA wprowadziła na rynek oktalową, posiadającą metalową obudowę, lampę 6L6 – pierwszą tetrodę strumieniową. Poprzez odpowiednią konstrukcję siatek i dodatkowe płytki skupiające skoncentrowano strumień elektronów. Powstające w ten sposób pole elektryczne wyeliminowało efekt dynatronowy. Początkowo prace nad tego typu lampami podjęto w brytyjskim koncernie MOV, ale ich wyniki sprzedano do firmy RCA, która wprowadziła je do produkcji. Umożliwiło to jej uniknięcie opłat licencyjnych na rzecz firmy Philips za konstrukcję konwencjonalnej pentody mocy.

Pierwsze lampy 6L6 miały obudowę metalową, później pojawiły się 6L6-G ("glass") w bańce szklanej i 6L6-GT ("glass tubular") w szklanej bańce o walcowym kształcie. Z biegiem lat wersje szklane praktycznie całkowicie wyparły metalowe[1]. Lampa 6L6 zdobyła olbrzymią popularność w USA, wkrótce ukazały się podobne tetrody:

  • 6V6 – o mniejszej dopuszczalnej mocy, dała ona początek całej rodzinie podobnych lamp;
  • 807 – nadawcza, legendarna, o zwiększonej odporności i niezawodności; w Europie dla podobnych zastosowań opracowano lampę 6TP;
  • 6550 – o większej dopuszczalnej mocy, również bardzo popularna.

W Europie produkcję tetrod strumieniowych podjęło wiele firm, jednak w roli lamp mocy we wzmacniaczach małej częstotliwości nadal chętniej stosowano pentody (lampy EL12 i podobne, EL34, EL84 itp). Tetrody strumieniowe natomiast często stosowano w układach odchylania poziomego telewizorów. Stosunkowo licznie występowały również w Wielkiej Brytanii (lampy oznaczone jako "KT" od "kinkless tetrode")[uwaga 1].

Lampy 6L6 były stosowane w stopniach końcowych w dużych odbiornikach radiowych i radiolach, a także w sprzęcie nagłaśniającym i profesjonalnym. Od lat 50 znalazły szerokie zastosowanie we wzmacniaczach estradowych, głównie gitarowych. Stosowano je także powszechnie w ZSRR i Rosji, gdzie są produkowane do dziś[2], głównie z przeznaczeniem do wzmacniaczy gitarowych. Już wcześniej 6P3S znalazły zastosowanie jako lampy mocy w nadajniku kultowej radiostacji czołgowej 10RT, której wygląd znają wszyscy, którzy oglądali "Czterech pancernych i psa". Lampy 6L6 pozostają w ten sposób jednymi z najdłużej produkowanych w sposób ciągły i w praktycznie niezmienionej formie elementów elektronicznych[uwaga 2].

Po II wojnie światowej w Polsce produkowano lampy 6P3S (oznaczenie radzieckie lampy 6L6) w Zakładach Wytwórczych Lamp Elektrycznych (ZWLE) i Doświadczalnych Zakładach Lamp Elektronowych (DOLAM). Były produkowane na dużą skalę, choć główne zastosowanie znalazły z sprzęcie profesjonalnym, na przykład w urządzeniach laboratoryjnych, we wzmacniaczach kinowych, radiowęzłowych i nagłaśniających (KW8, WR40, WR75, ZR100/52, ZWMT, KTU100, WR550/54 i inne). W 1961 wyprodukowano w Polsce 103 tysiące tych lamp, cena detaliczna wynosiła 44 zł[3].

Odpowiedniki

Lampy 6P3S (ZSRR) i 6L6 produkcji RFT (NRD)
  • Liczne wersje lampy 6L6 różnych producentów różnią się nie tylko rodzajem bańki, ale mają również różne maksymalne dopuszczalne napięcia i traconą moc. Można je spotkać pod nazwami: HF3108, HY-6L6-GX, OSW3108, 6CN5, 6L6G, 6L6GA, 6L6GB, 6L6GX, 6L6-Y, 1622, 5881, 7581. W ZSRR 6Л6С, 6П3, 6П3Б, 6П3М, 6П3С. W Polsce używano oznaczenia 6P3S, w Chinach 6P3P. Wersje o zwiększonej niezawodności i trwałości, przeznaczone do celów wojskowych, przemysłowych, lotniczych itp., nosiły nazwy 6L6WGA, 6L6WGB, 5932, a w ZSRR: 6П3С-Е, 6П3С-В, 6П3С-ЕВ.
  • Lampy 6AL6G i 6BG6G (radziecka 6П7С) mają anodę wyprowadzoną osobno na górze bańki – są przez to bardziej odpowiednie do zastosowań, w których występują duże napięcia anodowe, na przykład w układach odchylania poziomego telewizorów.
  • 1631 - z żarzeniem o napięciu 12.6 V.

Ciekawostki

  • Od końca lat 40 lampy 6L6 zastosowano w stopniach końcowych wielu dużych wzmacniaczy gitarowych firmy Fender (Dual Professional, Showman, Bassman, Pro, Twin). Były one używane przez wielu znanych gitarzystów i uzyskały status "kultowych". Fender nadal produkuje wzmacniacze gitarowe na tych lampach[4].
  • W lipcowym numerze miesięcznika "Radioamator" z roku 1958 opisano zbudowany na lampach 6P3S wzmacniacz HiFi (monofoniczny), którego produkcję uruchamiano w łódzkich zakładach Fonica. Brak śladów, że rzeczywiście wszedł do produkcji, ale jeżeli był produkowany, to jest pierwszym polskim urządzeniem określanym jako posiadający parametry HiFi[5].

Właściwości i możliwości zastosowania

Lampy 6L6 i pochodne nadal znajdują duże zastosowanie w stopniach końcowych wzmacniaczy małej częstotliwości, a radzieckie 6P3S są jeszcze stosunkowo powszechne i tanie, nawet w militarno/przemysłowych wersjach specjalnych.

Porównanie parametrów maksymalnych lamp rodziny 6L6 i podobnych
Typ Rok wprowadzenia Pamax [W] Uamax [V] Us2max [V]
6L6/G/GA/GB 19 360 270
KT66 lata 40 25 500 400
EL37 1947 25 800 800
5932 1950 21 400 300
5881 1950 23 360 270
6L6GC 1954 30 500 450
7027 1958? 35 600 500
7581 1956 30 500 450
7581A 1960 35 500 450

Uwagi

  1. ↑ Tetroda strumieniowa z punktu widzenia liczby elektrod jest pentodą o specyficznej konstrukcji siatki trzeciej oraz specyficznym usytuowaniu względem siebie pozostałych siatek. Dlatego niektóre z produkowanych w Europie tetrod strumieniowych były przez niektórych producentów nazywane pentodami. Przykładem takiej lampy jest AL5.
  2. ↑ Prawdopodobnie 6L6 to najdłużej (od 1936, a nadal w 2011) produkowany elektroniczny element aktywny.

Przypisy

  1. ↑ Herold E.W.: The Impact of Receiving Tubes on Broadcast and TV Receivers, Proceedings of the IRE, vol. str. 805, IRE May 1962, ISSN 0096-8390, doi:10.1109/JRPROC.1962.288295
  2. ↑ Electro-Harmonix: [1]
  3. ↑ : Vademecum polskiego przemysłu elektronicznego, WKŁ, Warszawa, 1964.
  4. ↑ Fender® Products: [2]
  5. ↑ Wzmacniacz "HiFi" polskiej produkcji, Radioamator, 07.1958.

Bibliografia

  1. Mikołajczyk Piotr: Vademecum lamp elektronowych, PWT, Warszawa, 1957.
  2. Mikołajczyk Piotr, Paszkowski Bohdan: Electronic Universal Vade-mecum, WNT, Warszawa, 1964.
  3. Antoniewicz Jerzy (red.): Urządzenia i systemy, PWT, Warszawa, 1959.

Linki zewnętrzne

  1. Radiomuseum 6L6: [3].
  2. Jacob Roschy: Die Geschichte der 6L6, [4].
Skróty oznaczeń używanych na Wiki Oktoda
  • μ - wzmocnienie napięciowe
  • μs2 - oddziaływanie napięciowe siatki drugiej
  • α - wskazanie wskaźnika dostrojenia
  • AM - modulacja amplitudy
  • ARCz - automatyczna regulacja częstotliwości
  • ARW - automatyczna regulacja wzmocnienia
  • Ia - prąd anody
  • Iaimax - maksymalny prąd anody w impulsie
  • Il - prąd ekranu
  • Is - prąd siatki
  • Is1 - prąd siatki pierwszej
  • Is2 - prąd siatki drugiej
  • Is3 - prąd siatki trzeciej
  • Is4 - prąd siatki czwartej
  • Iamax - maksymalny prąd anody
  • Ikmax - maksymalny prąd katody
  • Io - maksymalny prąd wyprostowany
  • Iż - prąd żarzenia
  • FM - modulacja częstotliwości
  • h - zniekształcenia nieliniowe
  • m.cz. - małej częstotliwości
  • Pamax - maksymalna moc strat w anodzie
  • p.cz. - pośredniej częstotliwości
  • Ps2max - maksymalna moc strat w siatce drugiej
  • Pwy -moc wyjściowa
  • ra - opór wewnętrzny
  • Ra - opór obwodu anodowego
  • Rk - rezystancja w katodzie
  • Rg - rezystancja w obwodzie siatki
  • Sa - nachylenie charakterystyki lampy
  • Ua - napięcie anody
  • Ua≈ - napięcie zmienne na anodzie
  • Uaiwmax - maksymalne wsteczne napięcie anody w impulsie
  • Uamax - maksymalne napięcie anody
  • Ub - napięcie zasilania
  • Ubmax - maksymalne napięcie zasilania
  • Ul - napięcie ekranu
  • Us - napięcie siatki
  • Us1 - napięcie siatki pierwszej
  • Us2 - napięcie siatki drugiej
  • Us2max - maksymalne napięcie siatki drugiej
  • Us3 - napięcie siatki trzeciej
  • Us4 - napięcie siatki czwartej
  • Utr - maksymalne napięcie prądu zmiennego
  • Uż - napięcie żarzenia
  • Uż-k - maksymalne napięcie między włóknem żarzenia a katodą
Źródło: „http://bee.mif.pg.gda.pl/Oktoda/index.php?title=6L6&oldid=3170”