6V6
| 6V6 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| tetroda strumieniowa | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
 | ||||||||||||
| <htmlet nocache="yes">Frank_begin</htmlet> value=6V6 <htmlet nocache="yes">Frank_end</htmlet> | ||||||||||||
| w katalogu Franka | ||||||||||||
6V6 to bardzo popularna lampa elektronowa (tetroda strumieniowa) o cokole oktalowym. Była powszechnie stosowana w stopniach końcowych wzmacniaczy mocy (od kilku do kilkunastu watów) w sprzęcie elektroakustycznym i wzmacniaczach gitarowych. Dała początek dużej liczbie konstrukcji lamp o podobnej charakterystyce. Radziecką kopią jednej z wersji tej lampy (6V6-GT) jest popularna 6P6S (6П6С), w wersji nowalowej produkowana pod oznaczeniem 6P1P (6П1П).
Historia i zastosowania
W 1935 zaczęto wprowadzać w USA lampy z cokołem oktalowym, zwykle w metalowej obudowie. Wśród nich znalazły się 6F6 oraz 6K6, pentody mocy używane jako głośnikowe w odbiornikach radiowych. W marcu 1936 firma RCA wprowadziła na rynek lampę 6L6, pierwszą tetrodę strumieniową, która szybko zdobyła olbrzymią popularność. Niedługo po niej ukazała się mniejsza tetroda 6V6, która zastąpiła 6F6 (miała od niej nieco większe nachylenie i mniejszy pobór mocy na żarzenie). Umożliwiła ona firmie RCA produkcję lamp mocy bez konieczności opłat za patent pentody.
Pierwsze lampy 6V6 miały obudowę metalową lub szklaną "butelkową" (6V6-G od "glass"), później pojawiły się mniejsze 6V6-GT ("glass tubular") w szklanej bańce o walcowym kształcie. Z biegiem lat wersje szklane praktycznie całkowicie wyparły metalowe[1].
Lampy 6V6 i coraz liczniej pojawiające się jej kopie, wersje przemysłowe i klony były aż do lat 50 podstawową lampą stosowaną w niewielkich stopniach mocy małej częstotliwości w USA. Jeszcze dłużej stosowano je w ZSRR i Rosji, gdzie są produkowane do dziś[2], głównie z przeznaczeniem do wzmacniaczy gitarowych. Pozostają w ten sposób jednymi z najdłużej produkowanych w sposób ciągły i w praktycznie niezmienionej formie elementów elektronicznych. Pojawiły się też lampy elektrycznie podobne, ale umieszczone w innych bańkach i posiadające inne cokoły, również miniaturowe. Zbudowano też wersję nadawczą z wyprowadzeniem anody na szczycie bańki pod nazwą 6T (podobnie jak 807 w przypadku większej tetrody 6L6).
W Polsce lampy 6V6 ani ich elektrycznie identyczne odpowiedniki nie były produkowane, choć stosowano je we wczesnych licencyjnych odbiornikach AGA (1651 – lampa 6V6, 1743 czy RSZ-47 – lampa 7C5). W późniejszych odbiornikach zostały zastąpione lampą EBL21. W telewizorze Wisła stosowano radziecką 6P1P (w układzie wzmacniacza odchylania pionowego). Lampy 6P6S były popularne w importowanych odbiornikach radiowych i telewizyjnych produkcji ZSRR.
Odpowiedniki
Lampy 6V6 były produkowane przez różnych producentów pod różnymi nazwami. Projektowano również lampy z innymi cokołami, ale o identycznych charakterystykach elektrycznych. Stosowano zarówno konstrukcję tetrody strumieniowej, jak i pentody. W ten sposób powstało wiele lamp o różnych cechach konstrukcyjnych, ale takich samych parametrach:
- z cokołem oktalowym
- tetrody strumieniowe: 6V5, 6P6S (6П6С ZSRR), 6P2 (6П2 ZSRR), 5871, 7184, w wersji wojskowej: 7408;
- pentody: 6AY5, OSW3106, w wersji wojskowej: 5992;
- z cokołem loktalowym (tetrody strumieniowe): 7C5, N148, 2C48, 2C50;
- z cokołem nowalowym
- tetrody strumieniowe: 6BW6, 6P1P (6П1П ZSRR), 6061;
- pentody: 6CM6, 6287;
- z cokołem heptalowym:
- tetrody strumieniowe: 6AQ5, BPM04, CK6005, M8245, N727, 6005, 6095, 6669, w wersji wojskowej: 6AQ5-W;
- pentody: EL90, 6L31 (Tesla).
Niekiedy pod tym samym oznaczeniem produkowano zarówno tetrody strumieniowe, jak i pentody. Na przykład lampy 6V6 produkcji RFT z NRD są pentodami (przez innych producentów oznaczanymi zwykle jako 6AY5). Lampy z małymi cokołami (na przykład 6AQ5) miały często niższe dopuszczalne maksymalne napięcia.
Produkowano również wiele lamp różniących się od typów z powyższej listy parametrami żarzenia.
Ciekawostki
W latach 50 lampy 6V6 zastosowano w stopniach końcowych wielu popularnych wzmacniaczy gitarowych firmy Fender (Champ 5E1, 5F1, Vibro Champ i inne). Uzyskały one status "kultowych". Niektóre z tych wzmacniaczy Fender nadal produkuje[3].
Warto także wspomnieć o tym że metalowa 6V6 była wykorzystana jako nadawcza (i jedyna w części nadawczej) w słynnej miniaturowej radiostacji "Paraset" z okresu IIWŚ.[4]
Właściwości i możliwości wykorzystania
Zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem lampy 6V6 i pochodne znajdują powszechne zastosowanie w stopniach końcowych wzmacniaczy małej częstotliwości rozmaitych typów. Mogą być użyte także w sposób nietypowy. Bardzo dobrze sprawują się na przykład w detektorach z reakcją, w praktyce oferując pożądaną reakcję "miękką", tj. z łagodnym a nie gwałtownym wchodzeniem w oscylacje przy regulowaniu potencjometrem napięcia siatki ekranowej. Rezultat może być nawet lepszy niż przy zastosowaniu typowej w tej roli pentody wielkiej częstotliwości, takiej jak na przykład 6SJ7 czy EF95.
Przypisy
- ↑ Herold E.W.: The Impact of Receiving Tubes on Broadcast and TV Receivers, Proceedings of the IRE, vol 50, str. 805, May 1962, ISSN 0096-8390, doi:10.1109/JRPROC.1962.288295.
- ↑ Electro-Harmonix: 6V6GT – Power Vacuum Tube, [1].
- ↑ Fender® Products: [2]
- ↑ The Whaddon Mk VII - Paraset Clandestine Radio, [3].
Bibliografia
- Mikołajczyk Piotr: Vademecum lamp elektronowych, PWT, Warszawa, 1957.
- Mikołajczyk Piotr, Paszkowski Bohdan: Electronic Universal Vade-mecum, WNT, Warszawa, 1964.
- Trusz J., Trusz W.: Odbiorniki radiowe, telewizyjne i magnetofony, WKŁ, Warszawa, 1969.
Linki zewnętrzne
- Radiomuseum: [4].
| Skróty oznaczeń używanych na Wiki Oktoda |
|---|
|