O stabilitronach

Do czego one służą
Jarzeniowe stabilizatory napięcia, zwane również stabilitronami, stabiliwoltami, a potocznie jarzeniówkami albo neonówkami, to odpowiedniki diod Zenera z epoki lamp elektronowych. W sprzęcie powszechnego użytku stosowane były rzadko, tylko w najbardziej wyrafinowanych konstrukcjach. Często natomiast spotyka się je w urządzeniach profesjonalnych i pomiarowych. Były wytwarzne na napięcia pracy od około 70V do kilkudziesięciu kV.
Podstawowy układ pracy

Osobna strona - jarzeniówka stabilizacyjna
Podstawowy układ pracy stabilitronu jest bardzo prosty i podobny do parametrycznego stabilizatora napięcia na diodzie Zenera. Ze względu na stosunkowo dużą moc stabilistorów możemy w ten sposób zbudować całkiem użyteczny zasilacz, a jego prostota jest bezkonkurencyjna - zawiera tylko dwa elementy: rezystor i sam stabilitron. W w literaturze i Internecie można znaleźć wiele lampowych stabilizatorów napięcia z wykorzystaniem tych elementów.
O czym należy pamiętać:
- Napięcie zapłonu stabilitronów jest większe od napięcia stabilizowanego.Napięcie wejściowe stabilizatora U musi mieć odpowiedni zapas.
- Należy bardzo uważać przy łączeniu kondensatorów równolegle ze stabilistorem. Zbyt duża jego wartość może spowodować powstanie oscylacji, a naprawdę duży kondesator może łatwo zniszczyć lampę.
- Stabilizator ten jest "z definicji" zabezpieczony przed zwarciem, o ile rezystor R jest dobrany tak by wytrzymał wydzieloną na nim moc.
- Stabilistorów nie należy łączyć równolegle, zawsze jeden z nich będzie miał mniejsze napięcie zapłonu i przejmie cały prąd.
- W ciemności stabilistory "zapalają" sie dosyć długo - nawet kilkanaście sekund.
Typy standartowe
Cokół oktalowy
Typ | Cokół | Napięcie stabilizowane [V] | Napięcie zapłonu (max) [V] | Zakres prądów [mA] | Oporność wewnętrzna (typ) [Ω] | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
![]() 0A3 SG2S (Pl, СГ2С ZSRR) VR75 QS75/40 |
![]() |
75.5+/-5.5 | 105 | 5-40 | 190 | W Polsce produkowany przez zakłady LAMINA |
![]() 0C3 SG3S (Pl, СГ3С ZSRR) VR105 |
![]() |
108+/-3.5 | 127 | 5-40 | 60 | W Polsce produkowany przez zakłady LAMINA |
![]() 0D3 SG4S (Pl, СГ4С ZSRR) VR150 QS150/40 |
![]() |
152.5+/-7.5 | 180 | 5-30 | 160 | W Polsce produkowany przez zakłady LAMINA |
Miniaturowe
Wysokostabilne (referencyjne)
Z elektrodą zapłonową

Dodatkowa elektroda ułatwia zapłon stabilistora, bo podane jest na nią pełne napięcie zasilania - bez spadku napięcia na rezystorze szeregowym wywołanego przepływem prądu obciążenia.
Wielosekcyjne

Stabilistory wielosekcyjne nazywają umożliwiają jednoczesną stabilizację wielu napięć. Masa układu może być przyłączona również do jednej z elektrod wewnętrznych, co umożliwia jednoczesne stabilizowanie napięć o różnym znaku. Do poszczególnych elektrod można połączyć rezystory wyrównujące przepływ prądu i ułatwiające zapłon lampy.