Koliber

Odbiornik radiowy Koliber

Koliber to pierwszy masowo produkowany polski odbiornik radiowy zbudowany na tranzystorach. Wytwarzała go bydgoska Eltra, pracuje w układzie superheterodyny. Zyskał status kultowego, a jego nazwa stała się wręcz synonimem małego radia tranzystorowego.

Geneza

Koliber jest bezpośrednim następcą Eltry MOT-59 - w oparciu o doświadczenia zdobyte przy jej wdrożeniu podjęto produkcję masową. Najpoważniejszą różnicą konstrukcyjną było zastosowanie wyjściowego wzmacniacza przeciwsobnego z jednym transformatorem (odwracającym fazę) w miejsce stopnia w klasie A na jednym tranzystorze z przesuwanym punktem pracy w Eltrze.

W momencie wprowadzenia do produkcji był konstrukcją na tyle nowoczesną, że niezbędne tranzystory musiały pochodzić z importu. Gdy krajowy przemysł półprzewodnikowy wyprodukował stopowe tranzystory w.cz. TG10 i TG20 okazało się, że nowego Kolibra 2 zbudowano już na lepszych tranzystorach dyfuzyjnych - znowu importowanych (TG10 i TG20 szybko wycofano z produkcji).

"Kolibropodobne" (Sylwia, Minor, Kama, Dominika) odbiorniki produkowano bardzo długo, aż do początku lat 70 - gdy powszechny stawał się zakres UKF, którego im brakowało.

Historia i wersje

• Na stronie WWW oldradio.pl zaprezentowano [1] z płytką drukowaną MOT 59-1 pochodzącą z Eltry - może to być egzemplarz z serii "przejściowej", demonstracyjny. Zdjęcia zachowanych egzemplarzy pokazują, że takie odbiorniki były dosyć powszechne.

Najczęściej spotykana obudowa Kolibra w kolorze kości słoniowej.

• Koliber MOT-601 – został zaprezentowany w lutym 1961 r. na I Krajowej Wystawie Podzespołów Radiowych w Warszawie. Wzmianka w miesięczniku Radioamator i Krótkofalowiec z kwietnia 1961.
  • Wszystkie tranzystory były importowane firmy Philips (OC44, 2*OC45, OC71, 2*OC72).
  • Zakresy: fale średnie (520..1605 kHz), jedna stacja na falach długich (Warszawa I 227 kHz).
  • Zasilanie: 6V - 4 ogniwa 1,5V typu R6 (obecnie AA) lub 5 akumulatorów Cd-Ni.
  • Moc wyjściowa ok. 80mW.
  • Elementy regulacyjne: pokrętło wyłącznika oraz regulacji siły głosu, przełącznik zakresów fal, pokrętło strojenia.

Koliber 2

Wnętrze odbiornika Koliber 2

Inna wersja obudowy Kolibra 2. Jak na wczesne lata 60 XXw. sprawia wrażenie bardzo nowoczesnej.

• Koliber 2 MOT-611 – różnił się od poprzednika pełnym zakresem fal długich i zastosowaniem polskich tranzystorów we wzmacniaczu małej częstotliwości. W mieszaczu i wzmacniaczu pośredniej częstotliwości zastosowano nowocześniejsze tranzystory stopowo-dyfuzyjne.
  • Tranzystory mieszacza i p.cz. zwykle importowane (OC170 i 2*OC169 lub 3*SFT319), m.cz. krajowe: TG5, 2*TG50. Niekiedy stosowano też importowane tranzystory innych typów.
  • Zakresy fal: średnie (520..1605 kHz), długie (150..270 kHz lub 160..290 kHz).

Koliber 3.

• Koliber 3 MOT-633 – różnił się od Kolibra 2 zastosowaniem polskich tranzystorów we wszystkich stopniach odbiornika i zastosowaniem kaskody na dwóch tranzystorach w pierwszym stopniu wzmacniacza pośredniej częstotliwości. Odbiornik został wyposażony w gniazdo słuchawek i gniazdo do przystawki zegarowej, umożliwiające wyłączenie odbiornika.
  • Tranzystory: TG40, 2*TG39, TG37, TG5, 2*TG50.
  • Zakresy: fale średnie (520..1605 kHz), fale długie (170..280 kHz).

• Około roku 1967 Kolibry zaczęto zastępować odbiornikiem Sylwia, będącym uproszczoną (bez stopnia kaskodowego) wersją Kolibra 3, budowaną na tej samej płytce drukowanej.

Zasilanie akumulatorowe

Do Kolibrów można było kupić zasobnik z pięcioma akumulatorami Cd-Ni typu KN-02. Produkowano do nich ładowarkę zwaną wówczas "adapterem". Poprzez specjalne gniazdko można było ładować akumulatory znajdujące się w odbiorniku, który mógł przy tym pozostawać włączony.

• 
  Akumulatory do Kolibra z zasilaczem.
• 
  Akumulatory NiCd były stosunkowo trwałe i nieźle znosiły nawet całkowite rozładowanie.
• 
  Ładowarka składa się z transformatora i germanowej diody prostowniczej DZG1.

Schematy, płytki drukowane i instrukcje

• 
  Schemat Kolibra (MOT-601).
• 
  Płytka drukowana Kolibra. By dostać się do zasobnika z bateriami trzeba zdjąć pokrywę obudowy zamocowaną na zatrzaski i przykręconą (do głośnika) jednym wkrętem.
• 
  Schemat Kolibra 2 (MOT-611).
• 
  Płytka drukowana Kolibra 2.
• 
  Schemat Kolibra 3 (MOT-633).
• 
  Płytka drukowana Kolibra 3.

Koliber 3 - Instrukcja obsługi.

Ciekawostki

• 
  Do Kolibra można było dokupić pokrowiec ze skóry.
• 
  Nietypowa obudowa z logiem firmy zamiast nazwy odbiornika. Układ elektryczny, jak i cechy obudowy wskazują na Kolibra 2 MOT-611

Linki zewnętrzne

Kolibry na oldradio.pl

Bibliografia

• W. Trusz, J. Trusz, Odbiorniki radiowe, telewizyjne i magnetofony – Opisy i dane techniczne, WKiŁ, 1969.