Circlotron
Circlotron - jeden z układów stopni wyjściowych wzmacniaczy małej częstotliwości - przeciwrównoległy mostek pracujący w układzie wspólnej katody.
Historia
Nazwa Circlotron pojawiła się jako zastrzeżony znak handlowy firmy Electro-Voice. Zgłoszenie patentowe pochodzi z marca 1954, a jego autorem był pracownik tej firmy Alpha Wiggins[1]. Nie był on jednak pierwszym projektantem Circlotronu, jego koncepcja została już wcześniej dwukrotnie opatentowana, przez Cecila T. Halla (patent USA Parallel Opposed Power Amplifiers, czerwiec 1951)[2] oraz przez Tapio Köykkä (fińskie patenty 27332 i 29642 zgłoszone odpowiednio w latach 1952 i 1955). Ostatecznie firma Electro-Voice wykupiła patent Halla. W jej materiałach materiałach umieszczano uproszczony schemat stopnia końcowego narysowany w postaci koła, co jest związane z nazwą układu.
W latach 50 i 60 kilka firm podjęło produkcję wzmacniaczy akustycznych o mocy od 15 do 100 watów według koncepcji Circlotronu, oprócz Electro-Voice były to między innymi fiński Voima i Philips (z użyciem fińskiego patentu). Były to układy w pełni symetryczne, transformatorowe, zbudowane na pentodach i tetrodach strumieniowych. Parę podobnych propozycji opublikowano w prasie radioamatorskiej.
Powrót do koncepcji Circlotronu nastąpił na początku lat 80, za sprawą Ralpha Kartena, założyciela firmy Atma-Sphere, która wypuściła konstrukcje beztransformatorowe. Kilka typów takich wzmacniaczy jest na niewielką skalę wytwarzanych do dziś.
Układ klasyczny
Budowa
Właściwości
- Lampy pracującego w klasie A są dla sygnału zmiennego połączone równolegle. Zmniejsza to impedancję wyjściową wzmacniacza i konieczną przekładnię transformatora wyjściowego.
- Lampy pracującego w klasie B/AB pracują na przemian na obciążenie, jakie "widzi" jedna lampa w ekwiwalentnym, standardowym układzie przeciwsobnym. Wymagana przekładnia transformatora jest zatem dwukrotnie niższa niż w układzie standardowym.
- Wykonanie transformatora ułatwia i poprawia jego parametry również fakt, że nie płynie w nim składowa stała (nie wymaga szczeliny w rdzeniu) ani prądy anodowe lamp (mniejszy prąd w uzwojeniach).
- W transformatorach pracujących w układzie Circlotron w klasie B i AB nie zachodzi zjawisko "przełączania prądów" charakterystyczne dla typowych układów przeciwsobnych, a powodujące powstanie dodatkowych zniekształceń nieliniowych.
- Circlotron posiada naturalne, lokalne 50% ujemne sprzężenie zwrotne, które w większości normalnych układów transformatorowych wymaga odpowiedniego sterowania.