O stabilitronach

Do czego one służą

Jarzeniowe stabilizatory napięcia, zwane również stabilitronami, a potocznie jarzeniówkami albo neonówkami, to odpowiedniki diod Zenera z epoki lamp elektronowych. W sprzęcie powszechnego użytku stosowane były rzadko, tylko w najbardziej wyrafinowanych konstrukcjach. Często natomiast spotyka się je w urządzeniach profesjonalnych i pomiarowych. Były wytwarzne na napięcia pracy od około 70V do kilkudziesięciu kV.

Podstawowy układ pracy

Plik:Stab-cir11.jpg

Podstawowy układ pracy stabilitronu jest bardzo prosty i podobny do parametrycznego stabilizatora napięcia na diodzie Zenera. Ze względu na stosunkowo dużą moc stabilistorów możemy w ten sposób zbudować całkiem użyteczny zasilacz, a jego prostota jest bezkonkurencyjna - zawiera tylko dwa elementy: rezystor i sam stabilitron. W w literaturze i Internecie można znaleźć wiele lampowych stabilizatorów napięcia z wykorzystaniem tych elementów.

O czym należy pamiętać:

• Napięcie zapłonu stabilitronów jest większe od napięcia stabilizowanego.Napięcie wejściowe stabilizatora U musi mieć odpowiedni zapas.
• Należy bardzo uważać przy łączeniu kondensatorów równolegle ze stabilistorem. Zbyt duża jego wartość może spowodować powstanie oscylacji, a naprawdę duży kondesator może łatwo zniszczyć lampę.
• Stabilizator ten jest "z definicji" zabezpieczony przed zwarciem, o ile rezystor R jest dobrany tak by wytrzymał wydzieloną na nim moc.
• Stabilistorów nie należy łączyć równolegle, zawsze jeden z nich będzie miał mniejsze napięcie zapłonu i przejmie cały prąd.
• W ciemności stabilistory "zapalają" sie dosyć długo - nawet kilkanaście sekund.

Typy standartowe

Cokół oktalowy

Typ	Cokół	Napięcie stabilizowane [V]	Napięcie zapłonu (max) [V]	Zakres prądów [mA]	Oporność wewnętrzna (typ) [Ohm]	Uwagi
0A3 SG2S (Pl, СГ2С ZSRR) VR75 QS75/40		75.5+/-5.5	105	5-40	190	W Polsce produkowany przez zakłady LAMINA
0C3 SG3S (Pl, СГ3С ZSRR) VR105		108+/-3.5	127	5-40	60	W Polsce produkowany przez zakłady LAMINA
0D3 SG4S (Pl, СГ4С ZSRR) VR150 QS150/40		152.5+/-7.5	180	5-30	160	W Polsce produkowany przez zakłady LAMINA

Miniaturowe

Typ	Cokół	Napięcie stabilizowane [V]	Napięcie zapłonu (max) [V]	Zakres prądów [mA]	Oporność wewnętrzna (typ) [Ohm]	Uwagi
0G3 StR85/10 (NRD) 85A2 STV85/10 CV449 M8098 AG5209		83..87	125	1-10	450	Choć nie był produkowany w Polsce, jest dosyć popularny
90C1 StR90/40 (NRD) SG16P (СГ16П ZSRR)		86..94	125	1-40	360
0B2 STV108/30 StR108/30 (NRD) 108C1 SG2P (СГ2П ZSRR)		106..111	127	5-30	140
0A2 150C2 SG1P (СГ1П ZSRR) StR150/30 (NRD		144..164	180	5-30	240
SG5B (СГ5Б ZSRR)		143..157	180	5-10	800

Wysokostabilne (referencyjne)

Typ	Cokół	Napięcie stabilizowane [V]	Napięcie zapłonu (max) [V]	Zakres prądów [mA]	Oporność wewnętrzna (typ) [Ohm]	Uwagi
83A1		82.6..84.1	130	4.5 (3.5-6)	350	Stabilność temperaturowa 0.003%/stopień
SG301S (СГ5С ZSRR)		390+/-10	430	0.1 (0.003-0.1)	140k

Z elektrodą zapłonową

Dodatkowa elektroda ułatwia zapłon stabilistora, bo podane jest na nią pełne napięcie zasilania - bez spadku napięcia na rezystorze szeregowym wywłanego przepływem prądu obciążenia. Sama elektroda jest polaryzowana przez rezystor o znacznej wartości i w trakcie pracy stabilizatora nie ma znaczącego wpływu na jego działanie.

Typ	Cokół	Napięcie stabilizowane [V]	Napięcie zapłonu (max) [V]	Zakres prądów [mA]	Oporność wewnętrzna (typ) [Ohm]	Uwagi
GR20-612		612(?)
GR150DA GR20-1		150	200	10-60		Uaa=200V; Raa=1MΩ
QS95/10		95+/-5	110	2-10

Wielosekcyjne

Stabilistory wielosekcyjne nazywają umożliwiają jednoczesną stabilizację wielu napięć. Masa układu może być przyłączona również do jednej z elektrod wewnętrznych, co umożliwia jednoczesne stabilizowanie napięć o różnym znaku. Do poszczególnych elektrod można połączyć rezystory wyrównujące przepływ prądu i ułatwiające zapłon lampy. Tego typu lampy nazywano również stabiliwoltami.

Typ	Cokół	Napięcie stabilizowane [V]	Napięcie zapłonu (max) [V]	Zakres prądów [mA]	Oporność wewnętrzna (typ) [Ohm]	Uwagi
STV150/20		142-158	200	5-20		Wygodna lampa dwusekcyjna, stabilizująca jednocześnie napięcia 75 i 150 V albo +/- 75V.
STV280/40 StR280/40 (NRD)		270-300	335	5-(35,40,60,60) w poszczególnych sekcjach	60 (na każdą sekcję)	Cztery sekcje
STV280/80 StR280/80 (NRD)		270-300	335	10-(70,70,90,100)	40 (na każdą sekcję)	Cztery sekcje

Z nietypowymi cokołami

Typ	Cokół	Napięcie stabilizowane [V]	Napięcie zapłonu (max) [V]	Zakres prądów [mA]	Oporność wewnętrzna (typ) [Ohm]	Uwagi
GR27-5		80		0.1-6		Żarówkowy trzonek E14.
StR70-6		72-82	100	2.5-6		Żarówkowy trzonek bagnetowy.