EL34

EL34
Pentoda mocy
Żarzenie pośrednie, równoległe Uż 6.3V Iż 1.5 A
Parametry dopuszczalne Pamax 25 W Uamax 800 V Ikmax 150 mA Us2max 425 V Parametry charakterystyczne Ri 15 kΩ Sa 11 mA/V

EL34 - bardzo popularna pentoda mocy o ośmionóżkowym cokole oktalowym, powszechnie używana w końcowym okresie techniki lampowej w urządzeniach większej mocy.

Historia i zastosowania

W roku 1948 firma Philips wypuściła pentodę mocy EL60, o dopuszczalnej mocy strat w anodzie równej 25W. Była ona rozwinięciem konstrukcji EL6/EL12 o zwiększonej mocy a nieco mniejszym nachyleniu charakterystyki. Zastąpiła ona produkowaną od wczesnych lat trzydziestych lampę F443. Była wyposażona w rzadki dziewięcionóżkowy cokół loktalowy (podobny do posiadanego przez lampę EF50, ale o grubszych nóżkach). Ponieważ nie zdobył on uznania, rok później została wypuszczona lampa EL34, o identycznej charakterystyce elektrycznej, a posiadająca już typowy cokół oktalowy.

W USA podjęto produkcję lampy 6CA7 - tetrody strumieniowej o takiej samej charakterystyce elektrycznej. Z biegiem czasu pojawiły się również tetrody oznaczone jako EL34 i pentody 6CA7. Niekiedy można spotkać lampy posiadające obydwa oznaczenia.

Lampy EL34 zdobyły olbrzymią popularność we wzmacniaczach akustycznych średniej mocy. Stosowano je w konstrukcjach wzmacniaczy HiFi zarówno europejskich, jak i amerykańskich. Można wymienić firmy Philips, Marantz, H. H. Scott, Eico, Heath, Acrosound, Fisher i wiele, wiele innych.

Wykorzystano ją nawet w układzie wzmacniacza w klasie A z pojedynczą lampą (brytyjski Pye Mozart z 1958 roku), choć w epoce świetności układów lampowych większych lamp w tym trybie pracy raczej nie stosowano. Układ wyjściowy pracował z dzielonym obciążeniem i zapewniał minimalne parametry klasy HiFi (zniekształcenia nieliniowe 0.3% przy mocy wyjściowej 10 W).

Popularność EL34's we wzmacniaczach gitarowych datuje się od 1965, kiedy Jim Marshall zastosował ją we wzmacniaczu JTM45. Ten i pochodne wzmacniacze stały się standardem dla brytyjskiego blues-rocka. Wkrótce lampy EL34 znalazły zastosowanie w licznych wzmacniaczach firm Hiwatt, Orange, Traynor, Laney i innych.

Nie jest jasne, czy lampa EL34 była produkowana również w Polsce, jeżeli tak to w bardzo niewielkiej liczbie. Znajduje się w katalogu przedsiębiorstwa UNITRA-Unizet, ale jako producent wymieniony jest tam RFT z NRD. Była natomiast używana we wzmacniaczach radiowęzłowych średniej mocy (na przykład serii BIS, W100, Ampli, Telos), szafach grających, urządzeniach laboratoryjnych itp.

Odpowiedniki

Lampy EL34 różnych producentów

• Odpowiedniki lampy EL34: 6CA7 (oznaczenie amerykańskie, zwykle tetroda strumieniowa), 6П27С (oznaczenie radzieckie);
• Wersje przemysłowo-wojskowe o zwiększonej niezawodności i trwałości: E34L;
• Lampa różniące się od EL34 jedynie cokołem: EL60.

Współcześnie lampy EL34 są produkowane w Chinach, krajach byłego ZSRR i niektórych krajach byłego bloku radzieckiego. Różne firmy sprzedają je pod różnymi nazwami, niekiedy bardzo fantazyjnymi. Stosowane są głównie we wzmacniaczach gitarowych.

Ciekawostki

• Firma Dynaco stosowała lampy EL34 w swoich wzmacniaczach Mark II i Stereo-70, sprzedawanych również w kitach do samodzielnego składania. Osiągnęły one olbrzymią popularność, w latach od 1958 do 1977 sprzedano w USA około pół miliona zestawów Stereo-70.

Właściwości i możliwości zastosowania

Lampa EL34 jest jedną z podstawowych służących do budowy stopni wyjściowych wzmacniaczy małej częstotliwości większej mocy.

W pentodowym układzie SE przy starannej konstrukcji i dobrym transformatorze można uzyskać parametry na dolnej granicy HiFi.

W przeciwsobnym układzie w klasie B teoretycznie możliwe jest uzyskanie mocy 100W, ale lampa pracuje wtedy w dosyć ciężkich warunkach, a konstrukcja nie jest łatwa (800 V napięcia anodowego grozi przebiciami na podstawce). Bardziej typowe są bezpieczne rozwiązania w klasie AB, i B, również w układach z dzielonym obciążeniem ultra linear i QUAD, w których uzyskuje się zwykle moc około 40 W z pary lamp przy bardzo dobrych parametrach i większej trwałości lamp.

Lampy EL34 przy włączeniu w układzie triody bywają też stosowane we wzmacniaczach w układzie Williamsona.

Karty katalogowe EL34 często zawierają po kilka propozycji doboru właściwych punktów pracy w różnych układach.

Bibliografia

1. Mikołajczyk Piotr, Paszkowski Bohdan: Electronic Universal Vade-mecum, WNT, Warszawa, 1964.

Linki zewnętrzne

• Radiomuseum EL34: [1].
• Karta katalogowa EL34 [2]

Skróty oznaczeń używanych na Wiki Oktoda

μ - wzmocnienie napięciowe μs2 - oddziaływanie napięciowe siatki drugiej α - wskazanie wskaźnika dostrojenia AM - modulacja amplitudy ARCz - automatyczna regulacja częstotliwości ARW - automatyczna regulacja wzmocnienia Ia - prąd anody Iaimax - maksymalny prąd anody w impulsie Il - prąd ekranu Is - prąd siatki Is1 - prąd siatki pierwszej Is2 - prąd siatki drugiej Is3 - prąd siatki trzeciej Is4 - prąd siatki czwartej Iamax - maksymalny prąd anody Ikmax - maksymalny prąd katody Io - maksymalny prąd wyprostowany Iż - prąd żarzenia FM - modulacja częstotliwości h - zniekształcenia nieliniowe m.cz. - małej częstotliwości Pamax - maksymalna moc strat w anodzie p.cz. - pośredniej częstotliwości Ps2max - maksymalna moc strat w siatce drugiej Pwy -moc wyjściowa ra - opór wewnętrzny Ra - opór obwodu anodowego Rk - rezystancja w katodzie Rg - rezystancja w obwodzie siatki Sa - nachylenie charakterystyki lampy Ua - napięcie anody Ua≈ - napięcie zmienne na anodzie Uaiwmax - maksymalne wsteczne napięcie anody w impulsie Uamax - maksymalne napięcie anody Ub - napięcie zasilania Ubmax - maksymalne napięcie zasilania Ul - napięcie ekranu Us - napięcie siatki Us1 - napięcie siatki pierwszej Us2 - napięcie siatki drugiej Us2max - maksymalne napięcie siatki drugiej Us3 - napięcie siatki trzeciej Us4 - napięcie siatki czwartej Utr - maksymalne napięcie prądu zmiennego Uż - napięcie żarzenia Uż-k - maksymalne napięcie między włóknem żarzenia a katodą