Układ QUAD
Układ z obciążeniem dzielonym pomiędzy anodę i katodę prawdopodobnie pojawił sie po raz pierwszy w 1945 w laboratoriach brytyjskiej firmy Acoustical Manufacturing Co, później znanej jako QUAD. Stąd pochodzi często używana w literaturze nazwa tego układu. Stał się podstawą budowy kilku znanych wzmacniaczy akustycznych wysokiej jakości.
Budowa i właściwości
Układ z dzielonym obciążeniem był analizowany przez D.T.N Williamsona oraz P.J. Walkera, został upowszechniony przez ich artykuł w Wireless World[1]. Jego charakterystyczną cechą jest podział obciążenia pomiędzy anodę i katodę (poprzez dwa osobne uzwojenia transformatora wyjściowego). W ten sposób układ ma własności pośrednie między wtórnikiem katodowym (małe zniekształcenia i oporność wewnętrzna) a układem z wspólną katodą (większe od jedności wzmocnienie napięciowe).
By osiągnąć dobre rezultaty potrzebny jest transformator o małych indukcyjnościach rozproszenia pomiędzy sekcjami uzwojenia pierwotnego. Zwykle stosuje się uzwojenie katodowe zawierające 10-20% całkowitej liczby zwojów uzwojenia. Układ z obciążeniem dzielonym między anodę i katodę charakteryzuje się właściwościami podobnymi do układu "ultra linear", w którym obciążenie dzielone jest między anodę a siatkę ekranującą, ma jednak nieco mniejsze zniekształcenia nieliniowe.
Aplikacje
Oryginalny QUAD II charakteryzuje się nie tylko stopniem końcowym z dzielonym obciążeniem, ale ma również ciekawy odwracacz fazy. Ma on strukturę wzmacniacza różnicowego, jest zbudowany na pentodach. Siatki ekranujące są połączone dla prądu zmiennego, co poprawia symetrię sygnałów sterujących lampy końcowe.
Wzmacniacz mocy Bogen DB-15 jest zbudowany w dosyć prostej konfiguracji, z odwracaczem fazy z dzielonym obciążeniem. Zapewnia uzyskanie mocy wyjściowej 15 watów. Użyte lampy to 12AT7 (ECC81) oraz 6L6.
Bogen DO-30A został zbudowany w czterostopniowym układzie Williamsona ze stopniem końcowym z dzielonym obciążeniem. Jako odwracacz fazy wykorzystano 12AT7, jako pośredni różnicowy wzmacniacz sterujący pracuje 12AU7 (ECC82), a w stopniu końcowym zastosowano lampy KT66.
McIntosh MC-40 to przedstawiciel licznej rodziny wzmacniaczy tej firmy charakteryzującej się wykorzystaniem stopnia końcowego z dzielonym obciążeniem w anodzie i katodzie z jednoczesnym wysterowaniem siatki ekranującej zapewniającym dodatnie sprzężenie zwrotne. Niekiedy sygnał tego sprzężenia pobierany jest z anody drugiej lampy, a w niektórych wzmacniaczach z osobnego uzwojenia. Powoduje to zwiększenie amplitudy prądu w stopniu wyjściowym, co prowadzi do zwiększenia jego mocy.
Konstrukcje amatorskie
Zalety:
- Dobry kompromis pomiędzy stopniem złożoności a parametrami.
- Zniekształcenia mniejsze, a oporność wewnętrzna tylko nieznacznie większa niż układu na triodach.
- Sprawność energetyczna zbliżona do klasycznego układu na pentodach.
Wady układu z dzielonym obciążeniem:
- Chyba najtrudniejszy do wykonania transformator wyjściowy.
Przypisy
- ↑ D.T.N. Williamson, P.J. Walker, Amplifiers and Superlatives, Wireless World, September 1952.
Bibliografia
Zobacz też
- Williamsony - klasyczne lampowe wzmacniacze mocy HiFi.