Siatka

Struktura wewnętrzna pentody EL84 z usuniętą anodą. Widać siatki otaczające katodę.

Siatka to elektroda lampy elektronowej umieszczona między katodą a anodą. Dzięki odpowiedniej polaryzacji, umożliwia sterowanie sterowania przepływem elektronów w lampie. Siatkę lub siatki znajdują się w triodzie (jedna), tetrodzie (dwie), pentodzie (trzy), heksodzie (cztery) itd., a także m.in w tyratronach, lampach oscyloskopowych, kineskopach.

Budowa

We wczesnych lampach siatki miały rzeczywiście postać drobno plecionej siateczki drucianej. Obecnie w najczęściej spotykanych lampach "radiowo-telewizyjnych" najczęściej są wykonane z drutu jako helisy otaczające centrycznie katodę, umocowane w pewnej odległości od niej na drucianych wspornikach. Niekiedy siatkę stanowią dwie płytki metalowe (w tetrodach strumieniowych). W rzadziej stosowanych lampach są jeszcze wymyślniejsze, np. cylinder Wehnelta w lampie oscyloskopowej.

Rodzaje

Siatki sterujące lamp ECC82 i ECC83 widziane przez otwory w anodzie.

W najszerzej stosowanych rodzajach lamp, triodach, tetrodach i pentodach siatki pełnią następujące funkcje:

Siatka sterująca

Przeważnie jest pierwszą pierwszą (licząc od katody), zwykle oznaczana jako s1 lub g1. To na nią podawany jest sygnał wejściowy. Najczęściej polaryzowana ujemnie w stosunku do katody, choć w niektórych może mieć potencjał wyższy (raczej w świecie większych lamp, na przykład nadawczych). Helisa tworząca tę siatkę może być nawinięta ze stałym lub zmiennym skokiem. Ma to wpływ na nachylenie charakterystyki lampy a więc na jej wzmocnienie. Występuje we wszystkich rodzajach lamp o których była mowa powyżej.

Siatka przeciwładunkowa

Występowała w starych tetrodach oraz lampach samochodowych które pojawiły się u schyłku epoki lampowej. Była najbliższa katodzie, a spolaryzowana dodatnio likwidowała ładunek przestrzenny w pobliżu katody, przez co zwiększała nieco nachylenie lampy oraz umożliwiała sprawną pracę przy niskim napięciu anodowym (w instalacji samochodowej 12 V). Rolę siatki sterującej spełniała siatka druga. W końcowym okresie rozwoju techniki lampowej siatka przeciwładunkowa była również spotykana w lampach elektrometrycznych.

Siatka ekranująca

Zwana też jest osłonną, przeważnie jest siatką drugą, oznaczaną jako s2 lub g2. Spolaryzowana jest dodatnio względem katody, ma za zadanie zmniejszyć niekorzystną pojemność zwrotną anoda-siatka i oddziaływanie pola elektrycznego anody na siatkę pierwszą poprzez jej ekranowanie, stąd nazwa. Występuje praktycznie we wszystkich rodzajach lamp bardziej skomplikowanych niż trioda.

Siatka hamująca

Zwana też zerową, albo antydynatronową, jest zwykle trzecią, oznaczaną jako s3 lub g3. Umieszczona między anodą a siatką ekranującą, ma za zadanie hamować tak zwane elektrony wtórne, czyli elektrony wybite z anody przez elektrony pierwotne, których źródłem jest katoda. Elektrony wtórne mogłyby zostać przechwytywane przez siatkę ekranującą, prowadząc do wzrostu jej prądu kosztem prądu anody (tak zwane zjawisko dynatronowe). W tym celu siatka hamująca posiada ten sam potencjał znacznie niższy niż anoda i siatka druga, zwykle jest połączona z katodą. W niektórych lampach nie ma postaci helisy, jest zredukowana do paru prętów, tak jest np. w lampie 6P9 .

W pozostałych lampach o bardziej złożonej budowie siatki pełnią podobne funkcje, to znaczy sterującą lub ekranującą, jest ich tylko więcej. I tak na przykład w heksodzie występują dwie siatki sterujące, w związku z czym zaistniała potrzeba odpowiedniego zwiększenia ilości siatek ekranujących (również do dwóch). Podobnie jest w heptodzie, oktodzie itd. Te dodatkowe siatki są już tylko oznaczane kolejnymi numerami, np. s5 w heptodzie pełni tą samą, hamującą funkcję co s3 w pentodzie.

Siatki o specjalnej budowie

Siatka prętowa

Siatka prętowa ma postać prętów równoległych do katody. Była charakterystyczną cechą lamp prętowych, miniaturowych konstrukcji budowanych jedynie w ZSRR u schyłku techniki lampowej. Postać prętów miała również siatka druga wielu heksod i heptod (mieszających, pełniła ona rolę anody oscylatora lokalnego), a także niektórych lamp na pasmo centymetrowe (siatka w postaci równolegle połączonych pręcików lub drutów ma mniejszą indukcyjność niż konstrukcja klasyczna).

Siatka napinana

Schematyczny przekrój triody z siatką napinaną (EC97).

Siatka napinana, po raz pierwszy zastosowana przez Siemensa w roku 1952 w telekomunikacyjnej lampie C3g, jest zbudowana z bardzo cienkiego drucika i naciągnięta między wspornikami. Precyzyjna konstrukcja pozwala na jej umieszczenie bardzo blisko katody, co umożliwia zbudowanie lamp o dużym nachyleniu charakterystyki. Przykładami popularnych lamp z napinaną siatką mogą być ECC88, E180F, EF184.  

Przypisy

<references>